گزارش،

آتشی که دودش به چشم همه می رود

آتشی که دودش به چشم همه می رود به گزارش نیو باکس، خوزستان هر ساله همزمان با پایان فصل برداشت محصولات کشاورزی پاییزه بخصوص گندم، شاهد سوزاندن و آتش زدن عمدی باقی مانده محصولات کشاورزی هستیم که منجر به ایجاد آلودگی های محیطی می شود. گاهی هم این آتش به مزارع مجاور می رسد و منجر به آتشسوزی وسیع می شود.



این عادت قدیمی و رسم اشتباه هر سال تکرار و باعث آلودگی شدید هوا در شهر های مختلف استان خوزستان بخصوص اهواز می شود. هر ساله با وجود اخطارها و هشدارها، همچنان شاهد این پدیده هستیم و تغییر محسوسی در این حوزه رخ نداده است.

به گفته کارشناسان و متخصصان خاک شناسی، وجود کاه و کلش نه تنها صدمه ای به مزرعه وارد نمی کند بلکه سبب حفظ رطوبت خاک می شود و سوزاندن کاه و کلش، چه برای خاک و چه برای هوا صدمه زا و مضر است.

کاهش ذخیره نیتروژن خاک

در این خصوص سیروس جعفری عضو هیات علمی خاک شناسی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در گفتگو با ایسنا، اظهار نمود: سوزاندن کاه و کلش، بطور قطع صدمه های زیادی به خاک وارد می نماید. نخستین صدمه اینست که منابع مغذی یعنی میکروارگانیسم یا ریزجانداران خاک را از بین می برد. در حالیکه وجود مواد آلی، خصوصیات فیزیکی خاک را بهبود می بخشد و با تشکیل خاک دانه، حرکت و نفوذ آب را در خاک بهبود می بخشد.

وی افزود: تجزیه بقایای آلی با مقدار و نسبت کربن و نیتروژن خاک ارتباط دارد. وجود این ماده آلی، به شکلی ذخیره نیتروژن خاک است که در صورت تجزیه و سوزاندن این ماده آلی، نیتروژن هم از بین می رود و در نهایت از نظر شیمیایی منجر به صدمه زدن به خاک می شود.

تسهیل ورود مواد سمی به خاک

عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان با اشاره به اینکه در خاک میکروارگانیسم وجود دارد، اظهار داشت: سوزاندن کاه و کلش به جا مانده از غلات و ذرت، ورود مواد سمی به خاک را تسهیل می کند. با عنایت به افزایش حرارت در یک یا دو لایه از زمین، میکروارگانیسم ها از بین می روند. میکروارگانیسم ها، جاندارانی ریز هستند که شامل باکتری، آغازیان و برخی قارچ ها بوده و برای خاک مفید هستند. در صورت از بین رفتن این میکروارگانیسم ها، تعادل خاک از نظر شیمیایی، فیزیکی و اکوسیستمی به هم می خورد.

آلودگی خاک و هوا

جعفری تصریح کرد: علاوه بر تأثیر بر خاک، طبیعتا سوختن کاه و کلش سبب آزادسازی مونوکسید کربن در هوا و در نهایت منجر به کاهش کیفیت هوا و ایجاد مشکلات تنفسی می شود که به مرور زمان بشدت سرطان زا است. ازاین رو در هر صورت سوزاندن کاه و کلش، چه برای خاک و چه برای هوا صدمه زا و مضر است.

انگیزه کشاورزان از سوزاندن کاه و کلش چیست؟

وی ضمن اشاره به انگیزه سوزاندن بقایای محصولات کشاورزی، افزود: نخستین دلیل کشاورزان برای سوزاندن اینست که وجود بقایای گیاهی به جا مانده از کشت قبلی، مانع شخم زدن و حرکت ادوات کشاورزی می شود. دومین دلیلی که بیان می شود اینست که در صورت وجود بقایای محصولات کشاورزی در مزارع، برخی حشرات طغیان می کنند که البته بسیار محدود است، اما در بین کشاورزان اعتقادی هم وجود دارد که وجود بقایای گیاهی از محصولات کشت شده، سبب انتقال بیماری به گیاه بعدی می شود که از نظر علمی خیلی مستند نیست.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اظهار داشت: یکی از راهکارهای کمک کننده، فرهنگ سازی و اطلاع رسانی از راه رسانه ها برای پیشگیری از این پدیده است. عرضه آموزش و آگاهی بخشی به کشاورزان بسیار اهمیت دارد. باید این باور ایجاد شود که وجود بقایای گیاهی نه تنها ضرری ندارد بلکه سودبخش است.

وی خاطرنشان کرد: به این منظور، مراکز ترویج آموزش کشاورزی می توانند مزارعی را بعنوان یک نمونه آزمایشی در نظر بگیرند و فواید وجود بقایای محصولات کشاورزی را به صورت عینی به کشاورزان نشان دهند.

چه باید کرد؟

همچنین در این حوزه سید یعقوب هاشمی، مدیر هماهنگی ترویج کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی خوزستان اظهار نمود: حدودا یک دهه است که درگیر سوزاندن کاه و کلش، در استان هستیم. برای حل این مورد راهکارهای مختلفی وجود دارد همچون آموزش کشاورزان که به این منظور در ۱۹۸ مرکز جهاد کشاورزی سطح استان، آموزش های مرتبط در کارگاه های آموزشی عرضه می شود.

وی افزود: نخستین و اصلی ترین راهکار برای پیشگیری از سوزاندن کاه و کلش، آموزش به کشاورزان است و در این حوزه تلاش می شود که کشاورزی حفاظتی در استان ترویج شود. دوره های مهارتی برای حفظ بقایای گیاهی اجرا و به کشاورزان آموزش داده می شود که سوزاندن کاه و کلش چه صدمه ای می تواند به زمین بزند.

تغییر فیزیکی، بیولوژیکی و شیمیایی خاک با سوزاندن بقایای محصولات

مدیر هماهنگی ترویج کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی خوزستان اظهار داشت: سوزاندن کاه و کلش منجر به تغییر فیزیکی، بیولوژیکی و شیمیایی خاک می شود. مصرف کود شیمیایی را افزایش و راندمان را می کاهد. فرسایش خاک افزوده می شود و رطوبت خاک از دست می رود. میکروارگانیسم ها به علت افزایش دما در سطح خاک، از بین می روند. همینطور آلودگی محیط زیستی و بیماری تنفسی برای شهروندان به دنبال خواهد داشت.

وی افزود: حفظ کاه و کلش در خاک منجر به جذب شوری خاک می شود و درجه حرارت و گرما را در خاک کاهش و شرایط حفظ رطوبت را زیاد می کند.

هاشمی ضمن اشاره به بهبود وضعیت خاک با حفظ کاه و کلش اظهار داشت: یکی از اصلی ترین مشکلات خاک در کشور ما کمبود مواد آلی است که حفظ کاه و کلش، مواد آلی را بهبود می بخشد. همینطور با عنایت به آب و هوای خشک و نیمه خشک، وجود کاه و کلش منجر به کاهش نیاز گیاه به آبیاری می شود از سویی ریشه زایی گیاه بهبود پیدا می کند. در این حوزه خیلی از کشاورزان این مسائل را می دانند و اطلاع دارند چونکه مدام درحال آموزش و اطلاع رسانی هستیم.

هزینه بر بودن جمع آوری کاه و کلش از علل سوزاندن مزارع

مدیر هماهنگی ترویج کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی خوزستان اظهار داشت: یکی از علل سوزاندن کاه و کلش توسط کشاورزان اینست که جمع آوری آن احتیاج به هزینه دارد. متاسفانه، در خیلی از موارد یک کشاورز مزرعه را آتش می زند و در کنار آن مزارع مجاور هم می سوزند. با عنایت به این که سطح زیرکشت گندم در استان خوزستان بالا است، همیشه این مشکل وجود دارد.

وی با عرضه یک راهکار اظهار داشت: اگر بتوان برای جمع آوری این پسماندها متقاضی و سرمایه گذار پیدا کرد که آنرا در چارچوب کود و کمپوست جمع آوری کنند بطور قطع ارزش افزوده خواهد داشت و از طرفی منجر به ایجاد این وضعیت نمی شود.

هاشمی در انتها تصریح کرد: کشاورزانی که از عمد مزارع را می سوزانند به مراجع قضایی معرفی می گردند و در این حوزه در قانون هوای پاک، مجازاتی برای این کار در نظر گرفته شده است.

ضرورت ارائه راهکار

داوود میرشکار مدیرکل محیط زیست خوزستان در نشست رویداد مدیریت بقایای گیاهی که ۲۰ خرداد در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان برگزار شد، اظهار نمود: یکی از اشکالات ما سوزاندن کاه و کلش مزارع کشاورزی است که امیدواریم این مورد در استان حل و راهکاری برای کل کشور ارائه شود. سوزاندن بقایای مزارع کشاورزی در کل کشور رخ می دهد، اما با عنایت به اهمیت نقش استان در امنیت غذایی، نیاز است نشست های هم اندیشی در این حوزه برگزار گردد.

وی افزود: هر کدام از ما باید سهم خویش را در تداوم حیات داشته باشیم. آتش زدن بقایای گیاهی مزارع، برای کشاورزان فواید زودهنگامی دارد اما در بلند مدت مشکلاتی به همراه دارد. همچون فواید آن سرعت عمل برای آماده سازی زمین کشاورزی برای کشت، پیشگیری از هزینه ها، پیشگیری از استهلاک ماشین آلات کشاورزی و... است، اما از سویی سبب آلودگی شدید محیط زیست، تاثیرگذاری بر حیات وحش و از بین رفتن آن، شوری خاک، از بین رفتن بافت و میکروارگانیسم خاک هم می شود.

جنگل های بین النهرین در معرض خطر!

میرشکار افزود: تنها باقیمانده جنگل های جلگه ای بین النهرین در استان خوزستان وجود دارد که متاسفانه همکاران ما درگیر مهار آتشسوزی در این منطقه هستند. قریب به ۹۹ درصد آتشسوزی ها عمدی است که از زمینهای اطراف تسریع پیدا می کند.

مدیرکل محیط زیست خوزستان ضمن اشاره به مفید بودن وجود کاه و کلش در زمین کشاورزی، اظهار داشت: کشت و صنعت درحال کار کردن روی مبحث است. باید از این تجربیات بهره برد و به بقیه استان ها تسری داد.

پیگیری قضایی و برخورد با متخلفان

میرشکار خاطرنشان کرد: قوانینی در منع آتش زدن مزارع کشاورزی داریم و به جد پیگیری این مسئله هستیم. قانون محافظت از مراتع، جنگلها و محافظت از محیط زیست و هوای پاک، همگی سوزاندن بقایای گیاهی را نفی می کنند. بر طبق این قوانین پیگیری قضایی هم صورت می گیرد. با عنایت به پیشبینی آتشسوزی از سال قبل، نشست های ترویجی و آموزشی با جهاد کشاورزی برگزار شد.

وی تصریح کرد: باید به دنبال روش ترویجی موثر باشیم. اقناع کشاورزان در این عرصه می تواند موثر باشد. سال جاری اطلاعیه ممنوعیت سوزاندن کاه و کلش صادر و کمیته هوای پاک استان ویژه این مورد با حضور دانشگاه ها برگزار گردید. شناسایی کشاورزانی که نسبت به سوزاندن اقدام می کنند را از راه دادگستری پیگیری کردیم، چونکه تهدید ضد بهداشت عمومی است و شعبه ویژه رسیدگی به این تخلف هم ایجاد خواهد شد.

میرشکار افزود: جلسه کارگروه حقوق عامه برگزار شد که مصوبات خوبی داشت. بر این اساس، برای جلوگیری از آتشسوزی مصوب شد با عنایت به کوتاهی در آموزش و هدایت گری کشاورزان در جمع آوری اصولی پسماندها، محیط زیست و جهاد کشاورزی اثر نامطلوب این اقدام را از راه رسانه ها گزارش دهند. سازمان جهاد کشاورزی و محیط زیست هم ملزم شدند به کشاورزان آموزش دهند. همینطور نسبت به روش های کاربردی جمع آوری پسماند بدون هزینه، باید از شرکتهای دانش بنیان و فناوری استفاده گردد.

به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان، این پدیده تا جایی پیش رفته است که منجر به سرایت آتش به جنگلها شده است. ازاین رو به نظر می آید برای پیشگیری از این چالش زیست محیطی، علاوه بر فرهنگ سازی، افزایش آگاهی و اطلاع رسانی دقیق و قوی، احتیاج به قوانین بازدارنده و احکام سختگیرانه تری برای کشاورزان متخلف است.

بقایای گیاهی نقش اساسی در تولیدات گیاهی دارند که کاهش فرسایش آبی و بادی، تأمین مواد غذایی گیاه، فعالیت بعنوان یک مالچ، کاهش میزان هدر رفت آب از خاک و تعدیل دمای خاک همچون این موارد هستند. همینطور بهره گیری از مواد تجزیه کننده، دستگاههای خردکننده ضایعات و بقایای گیاهی و همینطور جمع آوری و استفاده از بقایای گیاهی بعنوان بستر تهیه کمپوست و هم تولید کودهای آلی مناسب ترین روش حذف باقی مانده محصولات کشاورزی همچون کلش از زمینهای زراعی است.

کاه و کلش نه تنها یکی از مهم ترین منابع تأمین علوفه دام و غنی سازی خاک است، بلکه تولید فرآورده هایی با ارزش افزوده بالا از آنها مانند کاغذ و مواد سلولزی، باعث رونق اقتصادی خواهد شد.

براساس ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی و ماده ۴۵ قانون محافظت از جنگلها و مراتع آتش زدن بقایای گیاهی تهدید ضد بهداشت عمومی و جرم به حساب می آید. همینطور به استناد مواد ۱۹، ۱۸، ۱۶، ۱۵، ۱۱، ۹، ۶، ۴، ۱و ۲۱ قانون مدیریت پسماند، ماده های ۹، ۱۱ و ۱۲ قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست و ماده ۲۰ قانون هوای پاک، سوزاندن بقایای گیاهی زمینهای زراعی بعد از برداشت محصول ممنوع می باشد و متخلف حسب مورد به جزای نقدی درجه شش محکوم می شود.

بنابراین با عنایت به تبعات و مضرات آتش زدن مزارع، ضروریست کشاورزان استان در اجرای قانون و پیشگیری از سوزاندن بقایای گیاهان اقدامات و همکاریهای لازم را داشته باشند چون که دود این آتش به چشم همه می رود.





منبع:

1403/03/30
10:29:03
5.0 / 5
305
تگهای خبر: اقتصاد , تخصص , تولید , دستگاه
این مطلب نیوباکس را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
= ۲ بعلاوه ۵
نیو باکس
newbox.ir - تمامی حقوق نیو باكس محفوظ است

نیو باكس

بسته بندی و جعبه