بسته بندی شیشه ای یا ظروف شیشه ای
یكی از قدیم ترین ظروف بسته بندی مواد ظروف شیشه ای است در باستان قدیم ساخت بطریهای شیشه ای یك صنعت مهم بشمار می رفته است مزایا شیشه و ظروف شیشه ای در بسته بندی كالا شیشه از نظر شیمیایی خنثی است به عبارتی با محتوای درون خود هیچواكنشی نشان نمی دهد ، طعم و مزه محصول در بسته بندی شیشه بدون
تغییر حفظ می شود.
– شیشه غیر قابل نفوذ ، فاقد بو و بهداشتی می باشد.
– ظرف شیشه ای از استحكام خوبی برخوردارند و به اشكال ، اندازه ها و
رنگهای مختلف ساخته می شود
– شیشه شفاف بوده و اجازه رویت محتوای خود را به خریدار و عرضه توسط
فروشنده در فروشگاههای زنجیره ای می دهد.
ویژگی بسته بندی شیشه ای
باید نیازهای مصرف كننده نهایی را برآورده سازد –
باید خصوصیاتی دارا باشد كه آنرا برای عملیات شكل دادن مناسب میسازد
باید با هزینه های تولید شود كه در بازار فروش رقابت كند
معایب شیشه و ظروف شیشه ای
شیشه حساس به شو كهای حراراتی و عوامل خارجی است لذا میزان » -درصد شكستن شیشه یا ظروف شیشه ای در مقایسه با مواد اولیه
بستههای دیگر بالا است.
ظروف شیشه ای وزن زیادی دارد كه باعث افزایش هزینه حمل ونقل آننسبت به انواع دیگر بسته بندی می شود.
این خطر وجود دارد كه در هنگام پرنمودن محصول در ظروف شیشه ای قسمتی از آن خرده شده به مواد غذایی انتقال یابد.
ب: بسته بندی فلزی یا ظروف فلزی (حلبی)
در شناخت بسته های فلزی عموما از دو دسته مواد استفاده می شود:
مواد اولیه ای كه در ساختمان اصلی ظروف بسته را تشكیل می دهد
موادی كه نقش كمكی دارند بدین معنی كه برای مقاوم نمودن بسته دربرابر خوردگی و ……. از آنها استفاده میشود.
برای تولید و ساخت بسته های فلزی برحسب نوع كاربرد از مواد اولیه مختلفی استفاده میشود . زیرا بسته ها در كاربرد های متنوع دارای خواص متفاوت هستند .
مواد اولیه مورد استفاده در بسته های فلزی آلومینیموم ، قلع ، آهن ،نیكل ، روی و سرب می باشد كه بصورت مواد خام معدنی بوده كه بعد ازاستخراج و انجام فرآیند هایی تغلیظ گردیده و بهره برداری می شوند. بعنوان مثال از آلومینیوم و مقدار كمی ار روی و آهن برای تهیه ظروف آشپزخانه استفاده می شود كه مقاومت زیادی در برابر زنگ زدگی و پوسیدگی دارد.
۲۵ % افزایش / . برای افزایش در مقابل زنگ زدگی در صد منگنز را تا ۱میدهند. ویا صابونها و مواد پاكنند ه اسیدیته ضعیفی هستند كه از فویل آلومینیوم استفاده میگردد. از فولاد برای تهیه ظروف و بشكه استفاده میشود.
مزایا استفاده از قوطی فلزی در بسته بندی
اغلب آنها در مقابل ضربه های خارجی مقاوم هستند
– قوطی های فلزی در مقابل درجه حرارت بالا ( استریلیزاسیون ) از مقاومت بالای برخودار است.
– مواد اولیه بسته بندی از مقاومت فوق العاده ای نسبت به نفوذ آب ، رطوبت، نور و اكسیژن برخوردار است .
– خاصیت مسموم كنندگی آن بسیار پائین است .
معایب استفاده از قوطی های فلزی در بسته بندی
۱- در آنها پدیده خوردگی در مقایسه با مواد اولیه بسته بندی دیگرسریعتر ایجاد می شود در اثر خوردگی تغییراتی در سطح و داخل قوطی
ایجاد می شود بخصوص هیدروژن آزاد شده در داخل قوطی منجر به باد كردگی قوطی فلزی و در نتیجه سوراخ شدن آن می شود.
۲- خوردگی حاصل در قوطی فلزی می تواند باعث تغییر رنگ و كاهش ویتامینهای محتوای موجود گردد
ج) بسته بندی پلاستیكی یا ظروف پلاستیكی
پلاستیك تركیباتی هستند با زنجیره طولانی و بوسیله پلیمریزاسیون »تركیبات ساده كه منومر نام دارند شكل گرفته اند كه به دو دسته تقسیم میشوند.
۱- ترموپلاست ها
موادی هستند كه با گرما نرم و در اثر كاهش حرارت سخت می شوند . این مواد بعلت داشتن خواص از قبیل مقاومت در برابر ضربه – كشش – سایش – وخراش در بسته بندی های مختلف استفاده می شود و در ساخت
جعبه هایشفاف – جواهرات – لوازم آرایش – بطری های بادی –
جعبه ها و بشكه هایبرای بسته بندی محصولات غذایی – روغنها- چربی ها – گازوئیل و نوشابه هاو شامپوها بكارمیرود.
۲- ترموستها
پلاستیكهایی هستند كه در اثر گرما ذوب و پس از سرد شدن مجدا تحت تاثیرگرما قرار نمی گیرند تا زمانی كه در دمای بسیار بالا بسوزند این مواد از آنجایكه مقاومت خوبی دربرابر روغنها – اكسیداسیون و چربیها دارند و از طرفی بیبو و شفاف هستند لذا در كلیه صنایع – برای بسته بندی كوتاه مدت نظیر آب آشامیدنی و در مصارف بهداشتی و دارویی بكار می روند و همچنیین از انواع مختلف ترموستها بصورت آستر و لاك جهت پوشش داخلی قوطیهای بسته بندی مواد غذایی استفاده می شود.
مزایا بسته بندی پلاستیكی
۱- دارای وزن مخصوص كم و قیمت نازلند »
۲- از قابلیت شكل پذیری بالای در دستگاههای اتوماتیك بسته بندی برخوردارند.
۳- آنها در برابر تعداد زیادی از كالا های بسته بندی شده كه خاصیت اسیدی و یا قلیایی دارند مقاومند.
۴- پلاستیكها به انرژی كمتری در تولید و شكل دهی نسبت به قوطی فلزی و بطری شیشه ای نیاز دارند.
۵- با اضافه نمودن افزونی های مجاز میتوان خصوصیات پلاستیك را بهبود بخشید.
۶- پایداری شیمیایی بالایی دارند
۷- محدویت كمتری در احتمال نشت و اثر مایعات وجود دارد.
۸- سرعت تولید بالا داردند.
۹- قابلیت بازیافت و استفاده مجدد جزء در موارد خاص دارند.
۱۰- قابلیت چاپ ، تزئین و جلوه بسیار مطلوبی داردند.
معایب بسته بندی پلاستیكی
۱- قابلیت برگشت پلاستیكها به محیط زیست بسیار بطئی و كند است.
۲- تجزیه آن مشكل در نتیجه چرخه طبیعت را برهم می زند.
۳- خورشید حساسند و مشكلاتی از ( UV ) 2. اكثر پلاستیكها به اشعه قبیل شكنندگی یا بروز بیماریها را موجب می شوند.
۴- عموما از پلاستكها در دمای بالا نمی توان استفاده نمود.
۵- مواد افزودنی مانند پلاستیسا یزرو …. به منظور افزایش قابلیتهای نظیر انعطاف بیشتر و مقاومت در برابر اشعه ماوراء بنفش غالبا مشكلاتی دربازیافت بوجود می آورد.
۶- از معایب مهم پلاستیك این است كه بعنوان ماده كمك كننده در كارخانه استفاده و در هنگام تماس با مواد غذایی به مواد غذایی منتقل میشود.
د ) بسته بندی كاغذی و مقوایی
بسیاری از محصولاتی كه از فیبر های سلولزی ساخته ( Paper ) كاغذ شده اند اطلاق میگردد.
مهم ترین ماده اولیه برای تهیه كاغذ یا گیاهان یكساله است و برای تهیه » خمیر كاغذ از كاج – صنوبر – كاج آمریكایی و مواد دیگری مانند كاه گندم – پنبه – كتان و كاغذ باطله – الیاف – تفاله – نیشكر بعنوان مواد اولیه استفاده می شود.
انواع بسته بندی كاغذی از نظر شكل
۱-الف ) پاكتها ( Monarch )
كه بر اساس ابعاد – اشكال – نوع – كاغذ – تعداد لایه ……به انواع بسیار متنوعی تقسیم می شود مثل پاكت دارو- پاكت كاتالوگ – . پاكت پول
ب) كیفها و ساكها یا كیسه ها ( Aag & Sacks )
انواع بسته بندی كاغذی با توجه به تعداد لایه های تشكیل دهنده
۱- بسته های یك لایه نظیر پاكت نامه
۲- بسته های چند لایه نظیر پاكت سیمان
مزایای بسته بندی كاغذی و مقوایی
۱- كاغذ از انعطاف پذیری خوبی برخوردار است
۲- قابلیت شكل و چاپ پذیری خوبی را دارد.
۳- در مقابل پاره شدن ، كشش و فشار مقاوم و محكم است.
۴- كاغذ قابل بازیافت بوده و در محیط سریعا تجزیه می شود
۵- دارای قابلیت چاپ و رنگ برای تبلیغات می باشد لذا فروش را بالا میبرد
۶- در هنگام تهیه كاغذ و مواد اولیه این بسته ها را می توان بصورت مقاوم به رطوبت . تهیه نمود.
۷- قابلیت بسته بندی اقلام بهداشتی نظیر دستمال كاغذی را دارد.
۸- مواد اولیه كاغذ ارزان بوده و از منابع طبیعی تهیه می شود
۹- به منظور تهویه بسته های كاغذی و مقوایی با توجه به نوع محصول می توان به راحتی سوراخی تهیه نمود.
۱۰- بسته های كاغذی و مقوایی تا حد زیادی در مقابل افزایش و یا كاهش دما محصولات را محافظت مینماید.
۱۱- به ابعاد و اشكال مختلف و به تبعیت از شكل محصول ، طریقه عمل و……می توان آنها را طراحی نمود
۱۲- در صورت تكانها و حركات ناشی از حمل ونقل مانع از آسیب رسیدن به محصول می شوند و در صورت برخورد محصول با بدنه بسته دچار خسارت نمی شوند.
معایب بسته بندی كاغذی و مقوایی
۱- كاغذ در مقابل نفوذ رطوبت مقاومت خوبی ندارند.
۲- نفوذ گاز یا روغن از كاغذ امكان پذیر است.
۳- كاغذ از قابلیت دوخت خوبی برخوردار نیست .
۴- كاغذ قابلیت اشتغال بالایی داشته و به زودی آتش گرفته و آنرا منتقل می نماید.
۵- در بسته بندی جامدات استفاده می شود و به منظور بسته بندی مواد فرار و مایعات باید آنها را با پوششهای فلزی و پلاستیكی كه مستلزم هزینه است پوشاند.
۶- در صورت استفاده از چسبهای ضعیف و غیر مقاوم گرد و غبار ، رطوبت هوا بر روی محیطهای محلهای اتصال اثر گذاشته و آنها را سست میكند .این نقطه ضعف در محصولات سنگین به ویژه در پایین بسته كه محل اثروزن محصول است بسیار دیده می شود.